Konu Özeti Konu Anlatımı İki Savaş Arası Dönemde Oluşan Uluslararası Siyasi, Ekonomik ve Askerî Denge ile Iı. Dünya Savaşı’nın Nedenleri

2.1. İKİ SAVAŞ ARASI DÖNEMDE OLUŞAN ULUSLARARASI SİYASİ, EKONOMİK VE ASKERÎ DENGE İLE II. DÜNYA SAVAŞI’NIN NEDENLERİ

-I. Dünya Savaşı’ndan galip çıkan İtilaf Devletleri, Paris Barış Konferansı ile kendi düzenlerini kurma gayretine giriştiler.

-Fransa, Almanya, İngiltere, İtalya, Polonya, Çekoslovakya ve Belçika arasında 1 Aralık 1925’te . Locamo Antlaşması imzalandı.

-Antlaşma ile Almanya’nın batı sınırları ve Ren bölgesinin silahtan arındırılması güvence altına alındı. Locarno Antlaşması’nın uluslararası politika açısından kısa ve uzun vadeli sonuçları oldu. Kısa vadeli sonucu Almanya ve Fransa arasındaki ilişkilerin normalleşmesi, Almanya’nın yeniden Avrupa’nın büyük devletleri arasına girmesi ve 1926’da Cemiyet-i Akvama üye olması; uzun vadeli sonucu ise savaş sonrası düzenin üzerine inşa edildiği Versailles Antlaşması’nın başka antlaşmalarla teyit edilmedikçe bağlayıcı olmadığının anlaşılmasıydı

-Almanya’nın yeniden Avrupa’nın büyük devletleri arasına girdi.

-1926’da Almanya Cemiyet-i Akvama üye olunca Versailles Antlaşması’nın başka antlaşmalarla teyit edilmedikçe bağlayıcı olmadığı anlaşıldı.

-1928’de dokuz devlet arasında (ABD, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Çekoslovakya, Polonya ve Belçika) Briand-Kellogg Paktı imzalandı. Devletler “uluslararası ilişkilerde savaşı ulusal politikalarına alet etmeyeceklerini, anlaşmazlıkların çözümü için savaş yoluna gitmeyeceklerini, uyuşmazlıklarını barışçı yollarla çözeceklerini” kabul ettiler.

-1929 Dünya Ekonomik Buhranı dünya devletlerinin başta ekonomi olmak üzere siyasi ve sosyal yapısını etkiledi.

-İngiltere merkezli kurulmaya çalışılan dünya düzenine karşı tepkileri besleyecek olan ideolojiler ve siyasi akımlar ortaya çıktı.

II. Dünya Savaşı Öncesi Devletler ve Politikaları

Devletlerin Savaş Stratejileri ve Savaşın Başlaması

-I. Dünya Savaşı’nın ortaya çıkardığı karmaşık ve adaletten uzak koşullar, daha küresel bir seyir izleyen II.Dünya Savaşı’na sebep oldu. Devletlerin içinde bulunduğu siyasi, ekonomik ve sosyal durumlar da bu savaşın nedenleri arasındaydı.

Mihver Devletler’in Savaş Öncesi İzlediği Politikaları

Almanya ve Hayat Sahası Stratejisi

-Almanya’nın ham madde ihtiyacını karşılamak için sömürgecilik yarışına girmesi gerekiyordu.

-1933’te iktidara gelen Nazi Partisi ve Adolf Hitler Versay Antlaşması’nın olumsuz etkilerini kırmak için savaş ekonomisine yatırım yaptı.

- Almanya, Lebensraum [Libensraum (Hayat Sahası)] politikasına yöneldi.

-Nazi Partisi lideri Hitler tarafından ortaya atılan bu strateji Almanya’nın üzerinde bulunduğu toprakların Almanlara yeterli gelmeyeceğine ilişkin bir düşünce temeline dayanmaktaydı.

• Amaç: Ülke topraklarına yeni yerler katmaktı.

-Almanya’nın bu amaç için yaptıkları çalışmalar oldu.

• Kara, deniz ve hava kuvvetlerini güçlendirmeye başladı.

• Mecburi askerlik uygulamasını başlattı ve asker sayısını artırdı.

• Berlin-Roma-Tokyo Mihveri’ne katıldı.

• 1938’de Avusturya ile birleşti.

-Çekoslovakya ve Polonya’yı bünyesine kattı.

-Bu yayılma dünyayı içine alacak küresel bir savaşın önemli sebeplerinden biri oldu

İtalya ve Bizim Deniz Stratejisi

-Almanya’nın Hayat Sahası politikası ile örtüşen Mare Nostrum [Mar Nostro (Bizim Deniz)] ve Roma İmparatorluğu’nu canlandırma siyasetleri Mussolini’nin uygulamalarında hayat bulmaya çalışıyordu.

-Mussolini Akdeniz’i “Bizim Deniz” olarak görmekteydi.

- İtalya bu politika doğrultusunda önce Yugoslavya’dan Fiume şehrini aldı.

- 1935’te Habeşistan’ı işgal etti.

- Bu strateji Roma İmparatorluğu’nu yeniden kurmanın yolunun Akdeniz’e hâkim olmaktan geçtiğini bilen Mussolini’nin ortaya koyduğu fikirdi.

-Amaç: Akdeniz’in tamamına hâkim olmaktı.

-İtalya’nın bu amaç için 1936’da Habeşistan’ı ve 1939’da Arnavutluk’u işgal etti.

Japonya ve Ortak Refah Alanı (Yeni Japon Düzeni) Stratejisi

-I. Dünya Savaşı sonrasında Japonya’nın Çin ile yaptığı antlaşmaların da katkısıyla elde ettiği üstünlük,

1920-1930 yılları arası dönemde de devam etti.

-Japonya bu durumu destekleyen güçlü bir orduya ve ekonomiye sahipti fakat 1929 Ekonomik Buhranı’ndan Japonya da olumsuz etkilendi.

- 70 milyonluk ülke bu kriz ortamından kurtulmak ve mevcut gelişmişliğini artırmak için daha önce giriştiği sömürgecilik hareketlerini artırma yoluna gitti.

- “Asya Asyalılarındır.” fikri bu politikada etkili oldu.

- Japonya’nın amacı Batılıların Asya’dan sürülmesiyle bağımsızlaştırılacak Asya’nın, Japonya liderliğinde birlik oluşturmasını sağlamaktı.

-Japonya’nın bu amaç için 1931’de Mançurya’yı işğal edip, 1937’de Çin’i işgale başladı.

• 1935’e kadar İtalya ile iyi ilişkiler kuran İngiltere, İtalya’nın Habeşistan’ı işgali üzerine İtalya’yı Akdeniz ve Hindistan’daki varlığına tehdit olarak gördü. Bu durum İngiltere’yi İtalya’ya karşı ittifak arayışlarına ve politika üretmeye sevk etti.

Müttefik Devletler’in Karşı Tutumları

İngiltere

-1935’e kadar İtalya ile iyi ilişkiler kuran İngiltere, İtalya’nın Habeşistan’ı işgali üzerine İtalya’yı Akdeniz ve Hindistan’daki varlığına tehdit olarak gördü. Bu durum İngiltere’yi İtalya’ya karşı ittifak arayışlarına ve politika üretmeye sevk etti.

- İngiltere Başbakanı Chamberlain (Çımbırlein) Hitler’in esas hedefinin Doğu Avrupa hâkimiyeti olduğunu gördü. Almanya’nın SSCB’ye karşı kendileri ile iş birliği içerisinde olacağını düşünen İngiltere, Almanya ile iyi geçinmeyi amaçladı. Bu amaçla yatıştırma politikasını uyguladı. Bu politika saldırgan olan Almanya’ya karşı Chamberlain’in takip ettiği pasif kalma siyasetiydi. Almanya’nın Çekoslovakya’yı işgal etmesi ile bu politika sona erdi.

-İngiltere ve Fransa, Müttefiklere ait Pasifik ve Uzak Doğu’daki bazı sömürgelerin ele geçirilmesi ve ekonomik çıkarların engellenmesi üzerine Japonya’ya karşı politikalar geliştirip ittifaklar kurdu.

Fransa

-Akdeniz’deki varlığı açısından İtalya’yı en büyük tehdit olarak gördü.

-Almanya sınırı boyunca Maginot Hattı denen bir savunma hattı oluşturdu.

-Geçmişe dayalı hesaplardan dolayı Almanya’nın ezilmesinden yana tavır sergiledi

Rusya

-İtalya’nın Çanakkale Boğazı ve İstanbul Boğazı’na yönelmesinden endişe ediyordu.

-Münih Antlaşması’na davet edilmediği için Müttefiklerden uzaklaşarak Almanya ile Saldırmazlık Paktı imzaladı.

-Rusları en çok tedirgin eden, Japonya’nın yayılmacı siyasetiydi. Çünkü merkezden uzak olan Mançurya gibi Uzak Doğu’daki Rus topraklarının güvenliğinden endişe ediyor

ABD

-ABD, Milletler Cemiyetine üye olmadı ve Yalnızlık Politikası’na geri döndü. Ancak Avrupa’daki gelişmelere ilgi duymaya devam etti. 1928’de Briand-Kellogg Paktı’nın kurucularından biri oldu. Çin’den Orta Doğu’ya kadar uzanan bölgede ticari ilişkilerini geliştirdi. ABD; İtalya ve Almanya’nın iki savaş arası dönemdeki saldırgan politikalarına karşı sessiz kaldı.

-ABD Japonya’nın yayılmacı siyasetine karşı Washington Deniz Silahsızlanması Konferansı’nı topladı (1922). Japonya daha sonra konferanstan ayrıldı. Japonya’nın ABD’ye ait bazı adaları ele geçirerek ABD’nin ticari faaliyetlerini engelleme yoluna gitmesi, ABD’yi Müttefikler ile yakınlaşmaya zorladı.

II.Dünya Savaşı’nın Nedenleri

-Liberalizm, kapitalizm, sosyalizm, komünizm, faşizm, Nazizm gibi ideolojiler dünya siyasetini etkileyerek devletlerin politikalarını yönlendirdi.

-I. Dünya Savaşı’nın ortaya çıkardığı olumsuz etkileri yok etme çabaları diktatör liderlerin ortaya çıkmasıyla sonuçsuz kaldı.

-Bu durum dünyada yeni ittifaklara, çıkar çatışmalarına ve toplumlar arası öfkelere yol açtı.

-SSCB tehlikesine karşı ortak menfaatlerden dolayı 1936’da Anti-Komitern Paktı kuran Almanya ve Japonya ve İtalya Roma-Berlin-Tokyo Mihver Bloku’nu kurulmuş oldu.

-Mihver Devletler’in takip ettiği bu politikalara karşı İngiltere, Fransa, SSCB, ABD ve Çin’in oluşturdukları blok Müttefik Devletler olarak adlandırılmıştır.

-II. Dünya Savaşı’nın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Versay Antlaşması’nın koşullarının Almanya’ya çok ağır gelmesi

• Rusya’nın Brest Litowsk Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri almak istemesi. Ayrıca komünizm ideolojisinin dünya devrimi ile gerçekleşeceğine inanması ve bu yönde faaliyette bulunması

• İtalya’nın Avrupa siyasetinde etkinliğini artırmak istemesi ve I. Dünya Savaşı’nda istediklerini elde edememesi

• Komünizme, Nazizm ve faşizmin karşı gelebileceğine inanan Avrupa’nın bu rejimlerin Almanya ve İtalya’da yükselişlerine engel olamaması

• Japonya’nın Uzak Doğu ve Pasifik’te İngiltere ile ABD’nin baskısında olması

• 1929 Ekonomik Buhranı’nın tüm dünyada ortaya çıkardığı ekonomik ve sosyal olumsuzluklar -II. Dünya Savaşı Almanya’nın Eylül 1939’da Polonya’yı işgali ile başladı.

-İngiltere, Fransa Almanya’ya savaş açtı.

-Rusya, Polonya’daki Beyaz Rus ve Ukraynalıların ezildiğini bahane ederek Polonya’nın doğusunu işgal etti. -İtalya, Almanya’nın yanında savaşa girdi.

-İkinci küresel savaş genel olarak Kuzey Afrika, Asya-Uzak Doğu ve Avrupa olmak üzere üç cephede devam etti.