ÖĞRENME-ÖĞRETME YAŞANTILARI
Temel Kabuller
Öğrencilerin Osmanlı Devleti’nin genişleme siyasetine ilişkin farkındalıkları olduğu kabul edilmektedir.
Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin Türkistan ile ilişkisi hakkında ön bilgilere
sahip oldukları kabul edilmektedir.
Osmanlı Devleti’nin kurulduğu bölge, kurucusu, önemli siyasi ve askerî gelişmeleri,kurum ve kuruluşları hakkında ön bilgilere sahip oldukları kabul edilmektedir.
Ön Değerlendirme Süreci Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki rehber sorular sorulabilir.
• Osmanlı Beyliği’nin kurulduğu bölgenin beyliğin gelişimine ne tür etkilerinin olduğu söylenebilir?
• Osmanlı Beyliği’nin genişlemesini sağlayan koşullar ve uzun vadeli stratejiler neler olabilir?
• Osmanlı Beyliği’ni çağdaşı olan diğer beyliklerden farklı ve uzun ömürlü kılan özellikler neler olabilir?
• Yeni fethedilen bir bölgenin yurt edinilmesinde toplumsal grupların ne gibi katkıları olabilir?
Ünite kapsamında öğrencilere aşağıdaki etkinlikler yaptırılabilir.
• Osmanlı Beyliği’nin kurulduğu bölgeyi gösteren harita ve kuruluş döneminin önemli gelişmelerini açıklayan tarih şeridi hazırlamaları istenebilir..
• “Tarih yoktur, tarihçi vardır.” ve “Bir tek tarih yoktur, tarihler vardır.” ifadelerinden neanladıkları sorulabilir.
• Osmanlı Beyliği ile önceki Türk devletlerinin eğitim öğretim faaliyetleri bakımından karşılaştırıldığı bir tablo üzerinde değişen ve süreklilik kazanan unsurları tespit etmeleri sağlanabilir.
Köprü Kurma Öğrencilerden Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu ile Ertuğrul Gazi’yi Anma ve Yörük Şenlikleri arasında ilişki kurmaları istenir.
Osmanlı Beyliği’nin kurulmasına ilişkin kanıtları bünyesinde barındıran Panorama 1326 Bursa Fetih Müzesi sanal ortamda gezilir.
Öğrenme-Öğretme Uygulamaları
TAR.10.2.1
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden Herbert Adams Gibbons, Paul Wittek, Mehmet Fuat Köprülü ve Halil İnalcık’ın Osmanlı Devleti’nin kuruluş şekli ve kuruluş tarihine dair ileri sürdükleri görüşleri incelemeleri istenir (SBAB14, SBAB14.2, E3.10). Öğrenciler,bu görüşlerin benzerlik ve farklılıklarını tespit ederek görüşlerin güçlü ve zayıf yönlerini belirler (KB3.1). Bu görüşler arasındaki tutarsızlıkları tespit eder. Konuya ilişkin yeni bilgi, fikir ve argümanları öğrenmenin gerekliliğini savunur (E3.4, D3.3). Grup çalışması yoluyla
Osmanlı Devleti’nin kuruluşuna dair ortaya atılan görüşlerin kabul edilebilirliğine yönelik sınıf tartışması yapılır (KB3.3, SDB2.2, OB1). Tartışma süreci sonrasında öğrencilerin ken-di öğrenmelerini izlemeleri için öz değerlendirme formu kullanılır (SDB1.2, E1.4).
TAR.10.2.2
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden 1299-1453 yılları arasında meydana gelen gelişmelerden Koyunhisar Savaşı, İznik’in Fethi, Bursa’nın Fethi, Rumeli’ye geçiş, Edirne’nin Fethi, I. Kosova Savaşı, Ankara Savaşı ve II. Kosova Savaşı’nı incelemeleri sağlanır (SBAB10,
SBAB10.3, OB1). Öğrenciler, bu olayları benzerlik ve farklılıkları açısından karşılaştırır. Konuya ilişkin hazırlanmış olan tarihsel bakış açısı formunu doldurur (SDB2.3, SDB3.1). Öğrencilerden, ulaştıkları bilgilerden yola çıkarak 1299-1453 yılları arasında Osmanlı Devleti’nin Anadolu ve Rumeli’de gerçekleştirdiği siyasi ve askerî mücadeleleri gösteren açıklamalı tarih şeridi hazırlamaları istenir (E3.3, SDB1.2).
TAR.10.2.3
Öğrencilerin kavram öğretim materyalleri üzerinden konu içeriğinde geçen kavramların anlamlarını açıklamaları istenir. Verilen farklı kaynaklar üzerinden beylikten devlete geçiş sürecinde Osmanlı Devleti’nin ordu, hukuk ve toprak sisteminin temel özelliklerini incelemeleri sağlanır (E1.1). Osmanlı Devleti’nin geliştirdiği bu sistemler arasındaki ilişkileri ve devletleşme sürecine etkilerini açıklamaları istenir (SDB2.3, E3.6). Grup çalışması yoluyla Osmanlı Devleti’nde ordu, hukuk ve toprak sistemlerinin devletleşme süreciyle ilişkilerini
ortaya koyan bir bilgi görseli hazırlamaları ve hazırladıkları bilgi görselini sunmaları sağlanır (SDB2.2).
TAR.10.2.4
Öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklarda kalıcı olabilmek için izlediği iskân ve istimalet politikalarıyla bu politikaların uygulanmasında rol oynayan sosyal yapılardan vakıflar, dervişler, aşiretler, akıncı uç beyleri, Gaziyân-ı
Rum, Ahiyân-ı Rum, Abdalân-ı Rum ve Baciyân-ı Rum’un faaliyetlerini incelemeleri istenir.Öğrenciler, bu politikaların ve sosyal yapıların Osmanlı Devleti’nin fethettiği topraklardaki kalıcılığına etkilerini analiz eder (SBAB2, SBAB2.3). T cetveli aracılığıyla iskân ve istimalet politikalarının avantajlarının ve dezavantajlarının neler olabileceğini belirler (E2.2,SDB3.3). Öğrencilerin konuyla ilgili kaynaklardaki farklı bakış açılarının nedenlerini açıklayarak içeriklerde verilen bilgilerin sınırlılığını sorgulayan tarihsel kaynak/kanıt analiz for-
munu doldurmaları sağlanır. Öğrendiği bilgilerden yola çıkarak Osmanlı Devleti’nin, fethettiği topraklarda kalıcı olabilmek için izlediği politikaları ve bu politikaların uygulanmasındarol oynayan sosyal yapıların faaliyetlerini müzakere etmeleri istenir (SDB2.1). Müzakere sürecinde öğrencilerin örnek olaylardan hareketle bu politikaların başarıya ulaşmasındainsanlara karşı adaletli davranmanın rolünü açıklamaları sağlanır (D1.2). Müzakere süreci
gözlem formuyla değerlendirilir.
TAR.10.2.5
Grup çalışması yoluyla öğrencilerin verilen farklı kaynaklar üzerinden Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşma sürecini incelemeleri istenir (SDB2.2). Gruplar bu süreçte şehir, kurum ve şahsiyetlerin etkilerini analiz eder. Tarihsel buluntu ve kalıntılar gibi örneklerden yola çıkarak Bursa, Edirne, Kütahya, Amasya, Konya gibi şehirler ile halkın istifadesi için açılan medrese, cami, darüşşifa ve imaret gibi kurumların Osmanlı ilim ve irfan geleneğinin oluşmasına katkılarını belirler (E3.8, SBAB7, SBAB7.5, OB9). Bu kurum-
larda verilen ilim ve irfan kültürünün toplum hayatındaki olumlu etkisi ve insanın gelişimine katkısı üzerinde durulur (SDB2.3). Öğrenciler, örnek olaylar ve biyografiler üzerinden Şeyh Edebali, Davud-i Kayseri, Dursun Fakih, Emir Sultan ve Hacı Bayram Veli gibi âlimler
ve ariflerin Osmanlı ilim ve irfan geleneğinin oluşumuna etkilerini analiz eder. Bu kişilerin çalışmalarından hareketle görev ve sorumluluklarını yerine getirirken kararlı davranmanın ve çalışmalarında sebat etmenin önemini açıklar (D12.3). Osmanlı Devleti’ndeki ilim
ve irfan geleneğinin oluşum süreciyle Karahanlı, Gazneli ve Selçuklulardaki benzer deneyimleri karşılaştırır. Performans görevi olarak öğrencilerden, ulaştıkları bilgilerden yolançıkarak Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında şehir, kurum ve şahsi-
yetlerin rolüne ilişkin çözümlemeli veya dijital öykü hazırlayarak çalışmalarını sunmaları
istenir (E3.7, SDB1.2, SDB2.1).
FARKLILAŞTIRMA
Zenginleştirme
* Öğrencilerin Osmanlı Beyliği’nin kısa sürede büyümesine ilişkin tarihsel bir araştırmayapmaları, ulaşılan veriler doğrultusunda bir gazete makalesi hazırlamaları sağlanabilir.Osmanlı Beyliği’nin kuruluş aşamasında topraklarının genişlemesine yönelik bir harita çizmeleri istenebilir.Osmanlı Devleti’nin özellikle Balkanlarda ilerlemesini sağlayan unsurları açıklayan bir grafik düzenleyici hazırlamaları sağlanabilir.Tarihsel canlandırma yöntemiyle dönemin önemli şahsiyetlerinin kendilerini tanıtmaları
sağlanabilir.
* Timur Devleti’ne ilişkin başlıca siyasi gelişmeleri tanıtan ve değerlendiren bir e-tarih dergisi hazırlamaları ve bu dergiyi genel ağda paylaşmaları istenebilir.
Molla Hüsrev, Molla Gürani, Molla Fenari, Kadızade-i Rumi ve Hocazade Muslihuddin isimlerinden birini seçmeleri ve seçtikleri kişiyle ilgili araştırma yapmaları istenebilir.
Destekleme Öğrencilerden öğretmeni veya akranlarından yardım alarak kuruluşundan İstanbul’un Fethi’ne kadar geçen süreçte Osmanlı Devleti’nin siyasi mücadelelerinden hatırladıkların ilişkin bilgi görseli hazırlamaları istenebilir.
Osmanlı Devleti’nin ilim ve irfan geleneğinin oluşmasında etkili olan bir âlimin öğretilerini açıklamaları istenebilir.
ÖĞRETMEN YANSITMALARI
