4.Ünite: İlk ve Orta Çağlarda Türk Dünyası Kazanımları ve Açıklamaları

4. ÜNİTE: İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI KAZANIMLARI VE AÇIKLAMALARI

9.4.1. Türklerin Asya'da tarih sahnesine çıktıkları ve yaşadıkları alanlar ile başlıca kültür çevrelerini tanır.


a) Türk adının anlamı açıklanarak ilk Türk devletlerinin hâkim oldukları alanlar harita üzerinde gösterilir.

b) İlk Türk devletleriyle ilgili başlıca siyasi gelişmeler tarih şeridi üzerinde gösterilir. Başlıca siyasi gelişmeler olarak Asya Hun Devleti'nin kurulması (MÖ 220), Asya Hun Devleti'nin yıkılması (216), Avrupa Hun Devleti'nin kurulması (370), Kavimler Göçü (375), Avrupa Hun Devleti'nin yıkılması (496), I. Kök Türk Devleti'nin kurulması (552), I. Kök Türk Devleti'nin yıkılması (630), II. Kök Türk Devleti'nin kurulması (682), II. Kök Türk Devleti'nin yıkılması (742), Uygur Devleti'nin kurulması (744) ve Uygur Devleti'nin yıkılması (840) verilir. Burada verilen kronolojik sıralama, öğrencilerin kronolojik düşünme becerilerini desteklemeye yöneliktir. Sıralanan olay ve olgulara ilişkin bir konu anlatımı yapılmamalı ve bunların ezberletilmesi yoluna gidilmemelidir.


9.4.2. İlk ve Orta Çağlarda İç Asya'daki Türk siyasi teşekküllerinin güç ve yönetim yapısını kavrar.

a) Asya Hun, Kök Türk ve Uygur Devletleri, gücün meşruiyet kaynağı (Gök Tengri ve Kut inançları); gücün maddi kaynakları (coğrafi yapı, konargöçer hayat tarzı, soy dayanışması ve silahlı güç); güç paylaşımı ve yönetim organizasyonu (kurultay, ikili teşkilat yapısı ve ülüş ilkesi) temaları çerçevesinde ele alınır.

b) "Töre"nin Türk toplum yapısı ve hukuk sistemindeki yeri ve önemi vurgulanır.

c) Kazanım kapsamındaki konular işlenirken Orhun Kitabelerinden örnekler verilir.


9.4.3. İslamiyet öncesi dönemde Türklerin yaşadığı coğrafyalar ile hayat tarzları arasındaki ilişkiyi analiz eder.

a) Tarıma uygun olmayan bozkır coğrafyasının Türk topluluklarını konar-göçer hayat tarzına yönelttiği vurgulanır.

b) Türk topluluklarının çeşitli dönemlerde Asya içlerine ve Asya dışına yaptıkları kitlesel göçlerin onların hayat tarzlarına etkisi açıklanır.

c) Askerî kültürün Türk hayat tarzındaki yeri ve öneminden hareketle Türk topluluklarının geliştirdiği ve dünya askerî tarihine mal olmuş teşkilat, teçhizat ve taktikler (süvarilik, onlu teşkilat, ok ve yay, üzengi, Turan taktiği) vurgulanır.


9.4.4. Kavimler Göçü'nün sebep ve sonuçlarını siyasi ve sosyal açılardan analiz eder.

a) Kavimler Göçü ile Asya ve Avrupa'daki siyasi yapılarda meydana gelen değişim harita üzerinde gösterilir.

b) Avrupa Hun Devleti'nin kuruluşuna ve bu devletin Avrupa'ya etkilerine değinilir.

c) Türk topluluklarına kısaca değinilir.


9.4.5. Asya merkezli Türk Devletlerinin çevrelerindeki devletlerle ilişkilerinin çok boyutlu yapısını analiz eder.

a) Hun, Kök Türk, Uygur ve Hazar Devletlerinin Çin, Sasani ve Bizans Devletleri ile ilişkilerinden hareketle konar-göçer ve yerleşik topluluklar arasındaki ilişkilerin çatışma ve uzlaşma eksenli olarak askerî ve ekonomik boyutlarda gerçekleştiği vurgulanır.

b) Hun, Kök Türk, Uygur ve Hazar siyasi teşekküllerinin hâkimiyetleri altındaki topraklarda ticareti canlandırmaya yönelik politikaları ile bu politikaların gerekçeleri üzerinde durulur.
 

4. ÜNİTE: İLK VE ORTA ÇAĞLARDA TÜRK DÜNYASI​


9.4.1. Türklerin Asya’da tarih sahnesine çıktıkları ve yaşadıkları alanlar ile başlıca kültür çevrelerini tanır.​

a) İlk Türk devletleriyle ilgili başlıca siyasi gelişmeler tarih şeridi üzerinde gösterilir. Başlıca siyasi geliş- meler olarak Asya Hun Devleti’nin kurulması (MÖ 220), Asya Hun Devleti’nin yıkılması (216), Avrupa Hun Devleti’nin kurulması (370), Kavimler Göçü (375), Avrupa Hun Devleti’nin yıkılması (496), I. Kök Türk Devleti’nin kurulması (552), I. Kök Türk Devleti’nin yıkılması (630), II. Kök Türk Devleti’nin kurulması (682), II. Kök Türk Devleti’nin yıkılması (742), Uygur Devleti’nin kurulması (744) ve Uygur Devleti’nin yı- kılması (840) verilir. Burada verilen kronolojik sıralama, öğrencilerin kronolojik düşünme becerilerini desteklemeye yöneliktir. Sıralanan olay ve olgulara ilişkin bir konu anlatımı yapılmamalı ve bunların ezberletilmesi yoluna gidilmemelidir.

b) Türk adının anlamı açıklanarak ilk Türk devletlerinin hâkim oldukları alanlar harita üzerinde gösterilir.


9.4.2. İslamiyet öncesi dönemde Türklerin yaşadığı coğrafyalar ile hayat tarzları arasındaki ilişkiyi analiz eder.​


a) Tarıma uygun olmayan bozkır coğrafyasının Türk topluluklarını konar-göçer hayat tarzına yönelttiği vurgulanır.

b) Öğrencilerin, askerî kültürün Türk hayat tarzındaki yeri ve öneminden hareketle Türk topluluklarının geliştirdiği ve dünya askerî tarihine mal olmuş teşkilat, teçhizat ve taktikleri (süvarilik, onlu teşkilat, at, ok ve yay, üzengi, Turan taktiği) çağdaşı olan diğer güçlerle mukayese etmeleri sağlanır.



9.4.3. lk ve Orta Çağlarda İç Asya’daki Türk siyasi teşekküllerinin güç ve yönetim yapısını açıklar.​


a) Asya Hun, Kök Türk ve Uygur Devletleri’nin meşruiyet kaynakları, sosyal yapıları ve devlet teşkilatları arasındaki ilişkiye (Kök Tengri ve Kut inançları, coğrafi yapı, konargöçer hayat tarzı, soy dayanışması ve silahlı güç, kurultay, ikili teşkilat yapısı ve ülüş ilkesi üzerinden) değinilir.

b) Öğrencilerin, “töre”nin Türk toplum yapısı ve hukuk sistemindeki tarihsel önemini açıklamaları sağlanır.

c) Orhun Kitabelerinden örnekler verilir.



9.4.4. Kavimler Göçü’nün sebep ve sonuçlarını siyasi ve sosyal açılardan analiz eder.​


a) Öğrencilerin; Türklerin yaptıkları kitlesel göçlerin, onların yaşam tarzlarında meydana getirdiği deği- şimlerle ilgili çıkarımlarda bulunmaları sağlanır.

b) Kavimler Göçü ile Asya ve Avrupa’daki siyasi yapılarda meydana gelen değişim harita üzerinde gös- terilerek Türk devlet ve toplulukları (Avarlar, Bulgarlar, Hazarlar, Macarlar, Oğuzlar vd.) kısaca tanıtılır.

c) Öğrencilerin, günümüzde yaşanan kitlesel göçleri sebep ve olası sonuçları bakımından Kavimler Göçü ile mukayese etmeleri sağlanır.

ç) Avrupa Hun Devleti’nin kuruluşuna ve bu devletin Avrupa’ya etkilerine değinilir.

 
Yorum

Bu konuyu görüntüleyen kullanıcılar

Geri
Üst Alt