Konu Özeti Sınavlara Hazırlık Anadolu Selçuklu Devleti (1077-1308)

Tarih Öğretmeni · 14 Nis 2022

Anadolu Selçuklu Devleti (1077-1308)

1-Kuruluş Devri

Büyük Selçuklu Hükümdarı Melikşah tarafından Anadolu hükümdarlığına tayin edilen Kutalmış'ınoğlu Süleyman Şah tarafından 1077 tarihinde kuruldu.
Büyük Selçuklular'a bağlı olan bu devletin başkenti İznik idi.
Süleyman Şah, halife tarafından onaylanarak "Sultan" ünvanı ile şereflendirildi.

Süleyman Şah Dönemi

1077 tarihinde Anadolu Selçuklu Devleti'ni kurdu.
İlk önce Konya, Afyon, Kütahya'yı alarak İznik'e kadar ilerledi.
Tarihte ilk kez Boğaz'ın Anadolu yakası Türkler tarafından kontrol altına alındı.
1086 yılında yapılan Habur Savaşı'nda Suriye Selçuklu hükümdarı Tutuş'a yenildi ve öldü.
UYARI : Boğazın Anadolu yakası ilk defa kontrol altına alınmış ve Boğaz'dan geçen gemilerden gümrük alınmıştır.

I. Kılıç Arslan Dönemi

Melikşah'ın ölümü üzerine Berkyaruk, Süleyman Şah'ın oğlu Kılıç Arslan'ı 1092'de Anadolu hükümdarlığına tayin etti.
1096 yılında başlayan I. Haçlı Seferi'nde, İznik ve Batı Anadolu Bizanslılara verildi.
UYARI : Bu durum Bizans'ın işine gelmiş, Türklere karşı savunmayı bırakıp taarruza geçmiştir.
I. Kılıç Arslan, 1107 tarihinde Büyük Selçuklularla yaptığı savaşta Habur Irmağı'nda boğularak öldü.
UYARI : İznik 'in kaybedilmesi üzerine devletin merkezi Konya'ya taşınmıştır. Bu durum Türkler'in Batı'ya ilerleyişini bir süre engellemiştir.

I. Mesud Dönemi

1116 tarinde Aadolu Selçuklu Devleti'nin başına geçti.
Bir süre Danişmentlilere bağlı olarak hareket etmek zorunda kaldı.
1147 tarihinde II. Haçlı seferi başladı. Haçlılar bozguna uğratıldı.
Sultan I. Mesut 1155 tarihinde vefat etti.
UYARI : Anadolu'daki ilk bayındırlık ve kurumlaşma hareketleri bu dönemde başlamıştır.

II. Kılıç Arslan Dönemi

I. Mesut'un 1155 tarihinde ölümü üzerine oğlu II. Kılıç Arslan başa geçti.
1176 tarihinde Miryakefalon'da Bizanslılar bozguna uğratıldı.
UYARI : Bir daha Anadolu için "Türkler'in işgali altındaki ülke" deyimi kullanılmadı.
Miryakefalon'dan sonra Türkler'in Anadolu'ya yerleşmesi kesinleşti.
1178 tarihinde Danişmenliler Beyliği'ne son verildi.
II. Kılıç Arslan, 1192 yılında öldü. Selçuklu tahtına Gıyaseddin Keyhüsrev geçti.

Süleyman Şah Dönemi

Rükneddin Süleyman, 1192 tarihinde tahta geçen Gıyaseddin Keyhüsrev'i tanımayarak, 1196 tarihinde başa geçti.
Bizans'ı vergiye bağladı, Çukurova Ermenilerini Torosların güneyine çekilmeye zorladı.
Saltuklu Beyliği'ne son verdi. Süleyman Şah, 1204 tarihinde öldü.
UYARI : Bu tarihten itibaren Anadolu Selçukluları Gürcülerle komşu oldu.

I. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi

Süleyman Şah'ın 1204 yılında ölümü üzerine tahta Gıyaseddin Keyhüsrev yeniden geçti.
Karadeniz seferi sonunda Trabzon Rum Devleti'ni yendi.
Akdeniz seferi sonunda Antalya'yı aldı.
UYARI : Anadolu Selçukluları ilk kez Akdeniz'e indi. Antalya ithalat ve ihracat yapılan yer haline geldi. Ticareti geliştirmek amacıyla Venedik'le ilk defa ticaret anlaşması yaptı.
İlk defa bir ticaret anlaşması Venediklilerle bu dönemde yapıldı.
Gıyaseddin Keyhüsrev 1211 tarihinde öldü.

I. İzzeddin Keykavus Dönemi

Alaaddin Keykubat Dönemi

İzzettin Keykavus'un 1220 yılında ölümü üzerine tahta geçti.
Kırım'a bir donanma göndererek Kırım'ın Suğdak Limanı'nı fethetti.
UYARI : Anadolu Selçuklu Devleti böylece ilk deniz aşırı sefer yapmış oldu. Karadeniz ticareti tam güvenliğe kavuştu.
1228'de Mengücek Beyliğine son verdi.
1230 tarihinde Yassı Çimen Savaşı'nda Harzemşahları yendi.
UYARI : Bu savaşın tek olumsuz yönü Anadolu'yu Moğol istilasına açık hale getirmesidir. Bunun nedeni Harezmşahların Anadolu Selçukluları ile Moğollar arasında tampon bölge olmasıdır. Bu tampon bölge ortadan kalkınca Anadolu Moğollarla komşu oldu.
I. Alaaddin Keykubat 1237 yılında bir ziyafet esnasında zehirlenerek öldü.

2-Yıkılış Dönemi

Alaaddin Keykubat'ın ölümü üzerineoğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev tahta geçti.
Asya'da başlayan Moğol istilası bir çok Türkmen boyunun Anadolu'ya göç etmesine neden oldu.
Baba İshak, 1240 tarihinde devlete karşı ayaklandı.
1242 yılında Moğollar, Anadolu'ya girdi.
1243 yılında Kösedağ Savaşı'nda Selçuklular yenildi.
II. Gıyaseddin'in ölümü üzerine Rükneddin Kılıç Aslan tahta geçti.
Memlük hükümdarı Baybars Anadolu'yu Moğol baskısından kurtarmak için Anadolu'ya gelerek Moğolları yenilgiye uğrattı.