Konu Özeti Konu Anlatımı Anadolu’nun Kandilleri

4.1. ANADOLU’NUN KANDİLLERİ

-Tasavvuf; kalbin kötülüklerden arındırılıp yaratılanlara karşı güzel davranılması, insanın dünyalık menfaatlerden ve nefsinden uzaklaşarak Allah’ın varlığı ile yetinmesidir.

-Tasavvuf yolunda olanlara mutasavvıf denir.

-Türklere İslamiyet’i yakından tanıtan, sevdiren mutasavvıflar bulunmaktadır.



Ahmet Yesevî

-Öğretisinin özü, ahlaki hürriyettir.

-Ahlaki hürriyete, “Hakkı bilmek için ilk önce kendini bilmek” ve “Ölmeden önce ölmek” anlayışıyla ulaşılır.

-Bu öğretinin temeli hikmet, sohbet ve ahlak esaslarına dayanır.

-Ahmet Yesevî, bunu kâmil insan öğretisiyle sistemleştirir.

-Bu üç esas insanı, nefsin esaretinden ve kendine yabancılaşmaktan kurtararak ahlaki olgunluğa kavuşturur. -Eserlerine kaynak olarak Kur’an ve hadisi esas almış ve onların özünü dile getirmeye çalışmıştır.



Mevlânâ Celâleddîn-î Rumî

-Öğretisinde insanlara iyiliği, alçak gönüllüğü, cömertliği, merhametli ve doğru olmayı öğütlemiştir.

-Mevlânâ’ya göre insan, kendi kendini eğiterek hayvani ve şeytani yönlerinden sıyrılır.

-Mevlânâ öğretilerinde, dinî-tasavvufi düşüncesinin kaynağının Kur’an ve sünnet olduğunu vurgulamıştır.



Yunus Emre

-Irk, din ve dil ayrımı yapmadan tüm insanlığa yönelik öğretiler geliştirmiştir.

-insan her yerde aynı değeri taşıyan yüce bir varlıktır.

-ilimden asıl amaç, insanın kendini tanıması ve olgunlaşmasıdır.

-Yunus, öğretilerinde bütün insanlığı ilahi aşka, kardeşliğe, merhamet ve şefkate davet etmiş; insan olmanın, kendini bilmenin, Allah’a ulaşmanın şartlarını ve yollarını anlatmıştır.

-Sevgi temeli üzerine kurulu düşünce dünyasında insanı sevme noktasında kalmayıp, Allah sevgisine uzanır.



Hacı Bektâş-ı Velî

-Öğretisinin temeli akıl ve bilgiye dayandırır.

-Bütün yaratılmışlara aynı nazarla bakmış ve kimseyi herhangi bir özelliğinden ötürü diğerinden üstün tutmamıştır. -Bu yüzden onda birleştiricilik duygusu hâkimdir.

-Toplumsal dayanışmayı ve yardımlaşmayı kurmaya çalışmıştır.

- Hacı Bektâş-ı Velî, İlhamını Kur’an’dan alarak insana bakar, insana hizmeti en büyük ibadet sayar.



Hacı Bayrâm-ı Velî

-Nefsin olgunluğunu önemli saymış, olgunluğa erişmek ve kendini tanımak gibi öğretileri dile getirmiştir.

-Hacı Bayrâm-ı Velî’ye göre insan ancak kendini tanıyarak ve bu düzenin asıl sahibinin emrine kendini adayarak gerçek varlığının şuuruna erer.

- Hacı Bayrâm-ı Velî’nin öğretisi, önce Allah’a sonra canlı cansız tüm varlıklara derin bir sevgi duymanın yanı sıra onların hizmetine kendini adamak şeklindedir.



Ahî Evran

-Toplumun mutluluk ve refahı için bütün sanat dallarının gerekliliğini savunmuş, sanat erbaplarının belli işyerlerinde toplanarak oralarda sanatlarını icra etmelerini yani bir araya gelmelerini tavsiye etmiştir.

-Ahi teşkilatının kurucusu olan Ahî Evran kişinin, kötü huylardan arınıp iyi huylar kazanmasını hedeflemiştir.