Konu Özeti Konu Anlatımı Mustafa Kemal’in Hayatı

1.1. MUSTAFA KEMAL’İN HAYATI

1.1.1. Mustafa Kemal’in Ailesi

- Mustafa Kemal Atatürk 1881 yılında Selânik'te Ahmet Subaşı Mahallesi’nde doğdu.

- Babası Ali Rıza Efendi, annesi Zübeyde Hanım'dır.

- Zübeyde Hanım’ın babası, Sofuzadeler diye tanınan Feyzullah Ağa’dır.

- Baba tarafından dedesi Kırmızı (Kızıl) Hafız olarak da bilinen Hafız Ahmet’tir.

- XIV-XV. yüzyıllarda Konya ve Aydın'dan Makedonya'ya yerleştirilmiş Kocacık Yörüklerindendir.

- Annesi Zübeyde Hanım ise Selânik yakınlarındaki Langaza kasabasına yerleşmiş eski bir Türk ailesinin kızıdır.

- Milis subaylığı, evkaf kâtipliği ve kereste ticareti yapan Ali Rıza Efendi, 1871 yılında Zübeyde Hanım'la evlendi.

- Ali Rıza Efendi ile Zübeyde Hanım’ın; Fatma, Ömer, Ahmet, Mustafa, Makbule ve Naciye adlarındaki altı çocuğu vardı.

- Mustafa Kemal’in beş kardeşinden dördü küçük yaşlarda öldü, sadece Makbule (Atadan) 1956 yılına kadar yaşadı.

- Mustafa Kemal’in dünyaya geldiği yüzyıl, Osmanlı Devleti’nin en buhranlı dönemine denk gelmekteydi.

- Mustafa Kemal’in doğduğu yıl, hükümetin çıkardığı Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devleti dış borçlarını ödeyemeyeceğini açıklamıştı.

- Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan milliyetçilik akımı Osmanlı Devleti’nin parçalanma sürecini hızlandırmıştı.

- Balkan devletleri Osmanlıdan koparak tek tek bağımsızlıklarını kazanmışlardı.



1.1.2. Bir Önder Yetişiyor Mektebi ve Şemsi Efendi Okulu

- Mustafa Kemal okul çağına geldiğinde önce Hafız Mehmet Efendi'nin mahalle mektebinde öğrenime başladı, sonra babasının isteğiyle Şemsi Efendi Mektebi'ne geçti.

Selanik Askerî Rüştiyesi

- İlkokuldan sonra Selanik Mülkiye Rüştiyesine kısa süre devam etti.

- 1893 yılında Askeri Rüştiye'ye girdi ve askerî öğrenimi başladı.

- Bu okulda Matematik öğretmeni Mustafa Bey adına "Kemal" i ilave etti.

Manastır Askerî İdadisi

- 1896’da Selanik Askerî Rüştiyesini bitiren Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadisi sınavlarına girerek bu okula girmeye hak kazandı.

- Arkadaşı Ömer Naci aracılığıyla edebiyata, özellikle de şiire ilgi duymaya başladı.

- Bu ilgi onu Namık Kemal ve Tevfik Fikret’in eserlerini okumaya yöneltti. Bu eserler sayesinde içinde var olan vatan ve millet sevgisi daha da pekişti.

- 1896-1899 yıllarında Manastır Askerî İdâdisini bitirdi.

- Fransızcasını ilerletmek için okuduğu kitaplar sayesinde; Jean Jack Rousseau (Jan Jak Ruso), Voltaire (Volter), Montesquieu (Montesku), Auquste Comte (Ogust Komt) gibi Fransız düşünürlerini yakından tanıdı ve inkılap, bağımsızlık, adalet, eşitlik gibi kavramları özümsedi.

Harp Okulu ve Harp Akademisi

- Mustafa Kemal 13 Mart 1899’da İstanbul’da harp okuluna başladı.

- Mustafa Kemal’in harp okulundaki öğrenimi sırasında eğitiminde ve yetişmesinde etkili olan başlıca hocaları; Yüzbaşı Naci Bey, Fransızca Öğretmeni Necip Asım Bey, Tarih Öğretmeni Rahmi Paşa, Binbaşı Fazıl Bey ve Teğmen Osman Efendi’ydi.

- Ali Fuat (Cebesoy), Kazım (Karabekir), Refet (Bele), Cafer Tayyar (Eğilmez), Nuri (Conker), Mehmet Arif (Ayıcı), Ali Fethi (Okyar) gibi Millî Mücadele Dönemi’nin ünlü subayları, aralarında bir ya da iki devre fark bulunsa da, Mustafa Kemal’le aynı dönemde harp okulunda bulunmuşlardır.

- 1902 yılında teğmen rütbesiyle mezun oldu.

- Harp Akademisine devam etti.

- 11 Ocak 1905’te akademiden beşinci sırada mezun oldu.

- Kurmay yüzbaşı rütbesiyle askerlik görevine başladı.

1.1. 3. Mustafa Kemal’in Fikir Hayatını Etkileyen Gelişmeler



İz Bırakan Şehirler Selanik

- Mustafa Kemal’in doğup büyüdüğü ve günümüzde Yunanistan’ın sınırları içerisinde kalan Selanik, Makedonya’nın sosyal, siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan en gelişmiş şehriydi.

- Hem bir liman kenti olması hem de demir yolu ile ulaşımının olması, Selanik’i önemli bir ticaret merkezi hâline getirmişti.

- Nüfusunun çoğunluğu Türk olan Selanik’te; Yunan, Ermeni, Bulgar, Yahudi gibi çeşitli din, mezhep ve milletlerden insanlar bir arada yaşamaktaydı.

- Bu etnik ve kültürel zenginlikle birlikte şehirde farklı kültürlerin yan yana yaşama ortamı sağlanmıştı.

- Bu sayede Mustafa Kemal yeni ve farklı fikirlere karşı açık olan bir ortamda yetişti.

Manastır

- Manastır, önemli bir ticaret, yönetim ve ordu merkeziydi.

- Mustafa Kemal, idadide öğrenim gördüğü süreç boyunca, arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle şehirdeki bu hareketliliği yakından takip ediyor ve ülkeyi ilgilendiren meseleler hakkında aralarında tartışıyorlardı.

İstanbul

- Osmanlı Devleti’nin başkenti olması nedeniyle sosyal, ekonomik ve siyasi açıdan büyük bir öneme sahipti.

Şam

- Mustafa Kemal’in ilk görev yeri, 1905 yılında atanmış olduğu Şam’daki V. Ordu’dur. Makedonya’ya göre Şam, sosyal ve ekonomik yönden geri kalmış bir yerdi.

- Şam’da askerlik görevinin yanı sıra siyasi faaliyetlerini de sürdüren Mustafa Kemal, burada Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurdu.

Sofya

- Balkan Savaşları’ndan sonra Sofya’ya ateşemiliter olarak atandı.

Fikir Hayatını Etkileyen Yazarlar ve Düşünürler

Mustafa Kemal’in idadi sıralarından başlayarak en çok okuduğu ve etkilendiği yazar ve düşünürlerden başlıcaları şunlardır:

Ziya Gökalp -Milliyetçilik Namık Kemal- Vatanseverlik Mehmet Emin Yurdakul- Milliyetçilik Tevfik Fikret -İnkılapçılık J.J. Rousseau -Yurttaşlık Bilinci Montesquieu- Cumhuriyetçilik Voltaire- Bilimsellik, Akılcılık



Mustafa Kemal’in Eserleri

- Çok kitap okumakla beraber fırsat buldukça kitap da yazmıştır.

- En önemli eseri Nutuk’tur.1919’dan 1927’ye kadar geçen zamandaki gelişmeleri kapsamaktadır.

Ayrıca Mustafa Kemal’in, askerlikle ilgili birikimlerini aktardığı;

- “Takımın Muharebe Talimi”, “Cumalı Ordugâhı”, “Taktik Tatbikat Gezisi”, “Bölüğün Muharebe Eğitimi” ve “Subay ve Komutan ile Konuşmalar” eserleri de bulunmaktadır.

- Cumhuriyet Dönemi’nde de geometri eğitimini kolaylaştıran “Geometri” eseri de bulunmaktadır.