Türk Ocakları

Türk Ocakları

Osmanlı Devleti ve Cumhûriyet döneminde faaliyet gösteren Türk kültür dernekleri.

İlk defâ 1912 yılında kuruldu. Yirminci asrın başlarında Osmanlı Devleti içinde yaşayan azınlıklar, devlete karşı birtakım bölücü faaliyetlere giriştiler. Dış devletler de onlara destek oldu. Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek’i topraklarına kattı; Bulgaristan bağımsızlığını îlân etti ve Girit 1908’de Yunanistan’a katıldı. Böylece bir tarafta Osmanlı Devletinden kopmalar, diğer tarafta iç karışıklıklar başlamıştı. Hedef, Türk Devletini yıkmaktı. İşte Türk ocakları, bu tür faâliyetleri önlemek, birlik ve berâberliği sağlamak gâyesiyle kurulmuştu.

Türk Ocaklarının kuruluşunda tıbbiyeli gençler faal rol oynadılar. Öte yandan bu tıbbiyeli gençlere mülkiyeli gençler de katıldılar. İlk kuruluşunda; Mehmed Emin, Yusuf Akçura, Ahmed Ferit (Tek), Ağaoğlu Ahmed, Fuad Sâbit, Emin Bülent gibi yazarlar ve fikir adamları yer aldı. Daha sonra bunlara; Ahmed Hikmet, Âkil Muhtar, Hüseyinzâde Ali, MehmedAli Tevfik, Köprülüzâde Mehmed Fuad, Hamdullah Suphi gibi yeni isimler katıldı. 1912 senesinde ilk toplantı yapıldı ve geçici bir tüzük hazırlandı. Fuad Sâbit’in teklifiyle derneğe “Türk Ocakları” adı verildi. Başkanlığına Ahmed Ferid (Tek), İkinci başkanlığına Yusuf Akçura, genel sekreterliğe Mehmed Ali Tevfik getirildi.

Kısa bir süre içinde faaliyetlerini hızla geliştiren Türk Ocaklarının ertesi yıl başkanlığına Hamdullah Suphi (Tanrıöver) seçildi. Kısa zamanda Türk aydınları ve gençleri arasında hızla benimsendi. Ülkenin her tarafında şûbeler açıldı. Derneğin 1923 yılında 43 şûbesi mevcuttu, Ocak, yayın faaliyetlerine Türk Yurdu dergisiyle başladı ve 1923 yılında Yeni Mecmua ocağın resmî yayın organı oldu.

1932 yılında CHP’nin bir yan organı olan Halkevlerinin kurulmasıyla Türk Ocakları kapatıldı.