Voyvoda

VOYVODA


Osmanlı İmparatorluğu döneminde Rumeli'deki bazı bölgelerin valilerine verilen unvan.

Eflâk'ın, Fatih devrinden sonra Osmanlılara bağlı bir prenslik olması üzerine voyvodalar padişahlar tarafından atanmaya başlandı. 1859'da Eflâk ve Boğdan'ın birleşmesi üzerine voyvodalık kaldırıldı.

Voyvoda


Osmanlı Devletinde Eflak-Boğdan yöneticilerine ve 17. yüzyıldan sonra kazalarda vezirler adına vergi toplayan görevlilere verilen ad.

Voyvoda, İslavca bir kelime olup, “yönetici, reis, vâli” vs. mânâlarına gelmektedir. Slav ülkelerindeönceleri ordu kumandanlarına ve daha sonra da hükümdarlara Voyvoda deniliyordu. Fâtih SultanMehmed Han zamânında Eflak’ın Osmanlı tâbiiyeti altına girmesiyle (1467) voyvodalar, pâdişâhlartarafından tâyin edilmeye başlandı. 1716 yılına kadar voyvodalar yerli beylerden tâyin edildi.

1716-1821 târihleri arasında Dîvân-ı hümâyunda tercüman olarak görev yapan Fenerli Rumlarvoyvoda tâyin edilmeye başlandı. Bu uygulamaya da 1822 yılında son verilerek, tekrar yerli beylervoyvoda tâyin edilir oldu. Voyvodalar 1826 Akkerman Antlaşmasıyla 7 yıl müddetince hüküm sürmeselâhiyetine sâhip oldular. 1829 Edirne Antlaşmasıyla da, voyvodalar üzerindeki Osmanlı hâkimiyetioldukça azaldı. 24 Ocak 1859’da Boğdan ve Eflak’ta prens seçilen AlbayCuza’nın önderliğinde Rumenbirliğinin kurulmasından sonra voyvodalık sistemi kaldırıldı.

Diğer taraftan voyvodalık 17. yüzyılın başından îtibâren başlayarak gelişen iltizam usûlü (devletgelirlerini, birisinin, bedelini taksitle ödeyeceğini kefil göstererek toplamak) içinde yaygınlaştı. Eyâletvâlileri ve sancak mutasarrıfları kendilerine tevcih olunan eyâlet ve sancakların kazâlarına kendi kapıhalkından veya bölgenin ileri gelenlerinden birini voyvoda tâyin ederlerdi. Timar ve zeâmet üsûlününgeçerli olduğu yerlerde voyvodalar yalnızca mukâtaat ve hass kısmının gelirlerini toplardı. Tanzimat’tansonra voyvodalık kaldırılarak kazâlara kaymakamlar tâyin edilmeye başlandı.