Konu Anlatımı Anadolu Selçuklu Devletinin Yıkılış Süreci

• Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sürecinde Türkler, Anadolu’da Bizans ve Haçlılar ile mücadele ederken doğuda da Moğol tehlikesi belirmiştir.
• İlhanlılar (1256-1353), Cengiz Han’ın torunu Hülâgû Han tarafından Tebriz merkezli olarak İran’da kurulan bir Moğol devletidir.
• Yassıçemen Savaşından sonra İlhanlılarla komşu olunması ve Babai ayaklanmasıyla devletin zayıflaması Moğol istilasını kolaylaştırmıştır.

1) YASSIÇEMEN SAVAŞI (1230)
• Anadolu Selçuklu Devleti ile Harzemşahlar arasında oldu
SONUÇ : I. Alâeddin Keykubad döneminde yapılan savaşla Harzemşahlar yenilerek yıkıldı
ÖNEMİ : Selçuklular ile Moğollar arasında tampon bölge oluşturan Harzemşahların yıkılması ile Selçuklular Moğollar ile komşu duruma geldi
Not: Harzemşahlar, 1097-1230 yılları arasında Harzem ile İran bölgesinde hüküm sürmüştür.



2) BABAİ AYAKLANMASI :

• NEDEN : Yesevilik tarikatına bağlı Baba İlyas’ın ve sonrasında Baba İshak’ın, büyük bir Türkmen zümresini etrafında toplayarak, II. Gıyaseddin Keyhüsrev’in dine aykırı hareket ettiğini bahane ederek onun aleyhinde propagandaya başlaması
• SONUÇ : Bâbailer Ayaklanması sonucu, devlet yönetimi zayıflamış ve bu zafiyet Moğollara, Anadolu’nun istilası yolunda umut vermiştir.
NOT: Selçuknâme’de, I. Alâeddin Keykubad’ın Şehzade Gıyaseddin Keyhüsrev ve Vezir Sadettin Köpek tarafından, zehirlenerek öldürüldüğü yönünde bilgi verilmektedir. (1237) Halk arasında Uluğ Keykubad adıyla anılmıştır.

KÖSEDAĞ SAVAŞI 1243

• Dönemin Selçuk hükümdarı II. Gıyaseddin Keyhüsrev’ dir. Savaş İlhanlı Devleti ile Türkiye Selçuklu Devleti arasında olmuştur.
NEDENİ :Selçukluların Babailer Ayaklanması’nda zayıf duruma düştüğünü gören Moğolların, harekete geçerek Anadolu’ya girmesi ve Erzurum’un yağmalanarak ve halkın büyük kısmının kılıçtan geçirilmesi

SONUÇLARI:
• Moğolların Sivas üzerine yürümesi ile karşı harekete geçen II. Gıyâseddin Keyhüsrev, Erzincan ile Sivas arasında bulunan Kösedağ mevkinde 1243’te yapılan bu savaşta ağır bir mağlubiyet almıştır.
• Selçuklular yıkılış sürecine girmiştir
• Devlet hazinesi ve ordunun bütün techizatı Moğolların eline geçmiştir.
• Moğolların Komutanı Baycu Noyan Sivası yağmalamıştır
• Moğollar, Türkiye Selçuklularını vergiye bağlamıştır.

KÖSEDAĞ SAVAŞI SONRASI
• IV. Kılıç Arslan ile Vezir Süleyman Müineddin Pervane arasındaki çekişmelerde de Moğollar, Pervane’yi desteklemiş ve IV. Kılıç Arslan, 1266’da Pervane tarafından öldürülmüştür.
• Üç yaşında tahta geçirilen III. Gıyâseddin Keyhüsrev zamanında hâkimiyet tamamen Pervane’de olmuştur
• Pervane, Moğollar ile Memlûkluları birbirine düşürerek Anadolu’yu Moğol baskısından kurtarmak istemiştir
• Memlük sultanı Baybars ise bu oyuna gelmemiş ve Anadolu’dan ayrılmıştır
• Moğol hükümdarı Abaka Han Pervane’yi idam ettirmiş ve Anadoludaki Moğol baskısını artırmıştır
• Anadolu’daki Moğol Dönemi; Kösedağ yenilgisi ile başlamış ve Osmanlı Beyliği’nin kuruluşu sonrasına, yaklaşık 1340’lara kadar sürmüştür
NOT: Memlük Devleti 1260 ta Ayn-ı Calut ve 1277’de Elbistan Savaşlarında Moğolları yenilgiye uğratmıştır. Memlükler Moğollara karşı başarılı olan tek devlettir.