Konu Anlatımı Denizlerde Hâkimiyetten Tabiiyete

DENİZLERDE HÂKİMİYETTEN TABİİYETE​

OSMANLI DEVLETİ’NİN KARADENİZ HÂKİMİYETİNİN ZAYIFLAMA SÜRECİ

• Kırım’ın Osmanlı hâkimiyeti altına girmesiyle Karadeniz bir iç deniz özelliği kazanmıştı.
• Osmanlı Devleti’nin Karadeniz ve Boğazlar’da hâkimiyetini tek taraflı olarak kullanması “Boğazlar’ın Kapalılığı İlkesi” şeklinde nitelendirilmiştir
• Rusya Çar I. Petro liderliğinde güçlü bir tehdit unsuru hâline geldi
• 1700 İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya’ya bırakılmıştı
• Rus tüccarların Karadeniz’deki statüleri 1739 tarihli Belgrad Antlaşması ile belirlendi
• Ancak Rus gemilerine Karadeniz’de seyrüsefer (gidiş geliş) hakkı tanınmadı
• Ruslar bağımsızlık vaatleri ile bazı Tatar prenslerini kendi taraflarına çekmeyi başarınca
1771’de Kırım’a saldırdı
• Rusya, sürekli olarak Kırım Hanlığı’nın iç işlerine müdahale etti
• Rusya 1783’te Kırım’ı işgal ederek topraklarına kattı.
• Yaş Antlaşması’na göre Osmanlı Devleti Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu resmen kabul etti (1792)

OSMANLI DEVLETİ’NİN AKDENİZ HÂKİMİYETİNİN ZAYIFLAMASININ NEDENLERİ

• Coğrafi Keşifler sonrası Atlas Okyanusu’na komşu olan ülkelerin ticareti gelişince Akdeniz ticaretinin eski önemini yitirmesi
• Baharat Yolu’nun ticari önemini azalması
• Avrupa ülkelerinin yönünü batıya veya farklı alternatif ticaret yollarına çevirmesi
• Deniz ticaretini canlı tutmak isteyen Osmanlı Devletinin Avrupalı devletlere kapitülasyonlar vermesi ile Akdeniz ve Karadeniz’deki ticaretin yabancı devletlerin tekeline girmesi
• İnebahtı Savaşı’ndan (1571) Girit Adası Seferleri’ne (1645) kadar Akdeniz’de
ciddi bir savaşa girmeyen Osmanlı donanmasının bakımsız kalması
• Avrupa devletlerin savaş dönemlerinde denizde düşmanlarını yıpratmak amacıyla izinli korsanları kullanması
• Osmanlı Devletinin, izinli korsanları yakaladığında korsanlık iznini gösteren belgelerinin mevcut olması durumunda onları tutuklayamaması