İstiklal Mahkemeleri

İstiklal Mahkemeleri : Milli Mücadele döneminde oluşturulmuş, olağanüstü dönemin, olağanüstü yetkilerle donatılmış mahkemeleridir. Millî Mücadelenin başlangıcında gerek işgal güçlerinin gerekse İstanbul hükümetinin kışkırtmasıyla pek çok isyan çıkartılmıştır. Bu isyanların ele başlarının ve kışkırtıcıların normal mahkemelerde yargılanmaları hem uzun sürmüş hem de caydırıcılığı olmamamıştır. Bunun üzerine T.B.M.M. devlete karşı işlenen suçları yargılayacak özel mahkemelerin kurulmasına karar verecektir. Bu amaçla 29 Nisan 1920 tarihinde Hıyanet-i Vataniye Kanunu ve 11 Eylül 1920 tarihinde “Firariler Hakkında Kanun” ile 14 bölgede İstiklal mahkemeleri kurulmuştur. T.B.M.M. tarafından seçilen üçer üyeden oluşan mahkemeler bölge bölge dolaşarak yargılamalarda bulunmuşlardır. 31 Temmuz 1922 tarihli, “İstiklal Mahkemeleri Kanunu” ile her mahkemeye bir savcı bir de yedek üye verilmesi kararlaştırılmıştır. Bu mahkemelerde yargılamalar halka açık yapılır, İddialar ortaya atılır, Sanıkların savunmaları dinlenir ve karar verilirdi. İdam ve ağır hapis cezalarının onayı TBMM. tarafından yapılırdı. Ceza onaylandıktan sonra derhal infaz edilirdi. Milli Mücadele dönemi boyunca üç sene içinde vatana ihanet, casusluk, bozgunculuk, kışkırtıcılık gibi suçlardan dolayı 1054 idam cezası verildi. 1786 kişi çeşitli hapis cezalarına çarptırıldı. 41768 kişi dayak gibi hafif cezalara çarptırılırken 11748 kişi beraat etti. (Fransız İhtilal Mahkemelerinin sadece 1793 yılı içinde verdiği idam cezası 70.000 dir.) Cumhuriyet ilanından sonra Şeyh Sait İsyanının çıkması üzerine kabul edilen Takrir-i Sükun Kanunu ile Şark İstiklal Mahkemesi ve İstanbul İstiklal Mahkemesi de kurulmuş ve rejime muhalefet edenler yargılanarak cezalandırılmışlardır.